Instruma

Organy Hammonda

Organy Hammonda – elektryczny instrument muzyczny. Pierwszy z tej grupy instrumentów, który wszedł do masowej produkcji i użytku. Produkowany i popularny wśród muzyków do dziś.

Historia i budowa

Organy Hammonda zostały skonstruowane przez amerykańskiego zegarmistrza Laurensa Hammonda. Premiera instrumentu nastąpiła w 1935 roku. Instrument był produkowany przez przedsiębiorstwo Hammond Organ Company mieszczące się w Evanston, Illinois w USA.
Działanie organów Hammonda opiera się na tej samej zasadzie, co o pięćdziesiąt lat wcześniejszego instrumentu Telharmonium. Zespół dyskowych wirników, na których powierzchni nacięte były różnego rodzaju żłobki obracał się w polu magnetycznym generując prąd elektryczny o charakterystyce zawierającej szereg harmonicznych składowych. Organy produkowały wibrujący, intrygujący, ciepły i przyjemny dla ucha dźwięk. Wczesne instrumenty posiadały oddzielną konsolę i część wykonawczą. W późniejszych wersjach zintegrowano je w jedną całość. Najnowsza wersja instrumentu XE-1 jest wręcz miniaturowa, gdyż generator elektromagnetyczny zastąpiono cyfrowym.
Klasyczna konstrukcja instrumentu posiada dwie 61-klawiszowe klawiatury, oraz 25 (lub w wersji koncertowej 32) pedały. Efekt wibrującego dźwięku uzyskuje się zwykle dzięki wirującym głośnikom Leslie. Status kultowego Hammonda zyskał model B3, który jest jedynym instrumentem, który jest produkowany obecnie w wersji z elektronicznym generatorem.
Obecnie, organy z mechanicznym generatorem dźwięku nie są produkowane. Produkuje się natomiast instrumenty z generatorem elektronicznym wytwarzającym brzmienie zbliżone do pierwowzoru. Najbardziej dokładne odzwierciedlenie brzmienia wystepuje w obecnie produkowanym modelu B3, który wygląda tak samo, jak tradycyjna wersja modelu B3.

Zastosowanie

Pierwotnie, organy Hammonda miały być alternatywą dla organów piszczałkowych w kościołach w USA. Niekiedy można ten instrument usłyszeć na filmach amerykańskich, w których akcja dzieje się wewnątrz kościoła podczas jakiejkolwiek ceremonii oraz śpiewania muzyki gospel.
Organy Hammonda znalazły szerokie zastosowanie w muzyce rockowej lat 60. - pierwszymi muzykami, którzy zaczęli posługiwać się tym instrumentem w swoich zespołach byli Georgie Fame i Graham Bond. Później były zwłaszcza używane przez zespoły nurtu brytyjskiej inwazji (m.in. The Nice i Procol Harum), a następnie w rocku psychodelicznym i w latach 70. w rocku progresywnym (m.in. Pink Floyd), Deep Purple . W Polsce używane były miedzy innymi przez Czesława Niemena . W późniejszych okresach popularność tego instrumentu w muzyce rockowej praktycznie zanikła.
Organy Hammonda znalazły także pewne zastosowanie w muzyce poważnej. Między innymi Karlheinz Stockhausen wykorzystał je w swej kompozycji Mikrophonie II. W muzyce rozrywkowej jednak królowały one przez całe lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte. Znaczenie ich zmalało po wprowadzeniu syntezatorów, lecz nawet potem były i ciągle są cenionym instrumentem.
Ciekawostką jest fakt, że sam konstruktor uważał, że jego organy powinny być wykorzystywane jedynie w muzyce sakralnej. Denerwował go fakt, że używali ich muzycy jazzowi - Hammond nie lubił jazzu.